Wonder van Woerden? - George de Wrede

In het AD van donderdag 18 oktober jl. las ik dat Woerden een nieuwe rotonde in gebruik heeft genomen. Op zich geen schokkend nieuws ware het niet dat deze in het teken komt te staan van het ‘Wonder van Woerden’. Bij veel Woerdenaren zal er niet automatisch een belletje gaan rinkelen bij een gebeurtenis die plaatsvond in een ver verleden.

Het e.e.a. verwijst namelijk naar een voorval tijdens de belegering van Woerden in 1575. De tijd van de tachtigjarige oorlog. Hoogste tijd dus om hier even bij stil te staan. Liever in een artikeltje dan op de rotonde zelf, toch?

        
^{afb 1 Plattegrond van Woerden in de 16de eeuw                                afb 2 De belegering van Woerden}

Hoe zat het ook alweer?
De tachtigjarige oorlog (de vrijheidsstrijd van de Hollanders tegen de Spanjaarden) is in die dagen al sinds 1568 gaande. In 1572 had Woerden de kant van Willem van Oranje gekozen. Maar pas in 1575 krijgt ook de Hollands-Utrechtse grensstreek te maken met het krijgsgewoel. Nadat omliggende steden als Oudewater en Schoonhoven met moord en doodslag weer onder de katholieke heerschappij van de Spaanse koning Philips II waren teruggebracht werd Woerden belegerd. In 1575 werd de stad door de vijand afgesloten van de buitenwereld. Dit met de bedoeling om de bevolking uit te hongeren. Destijds was dit een manier om de vijand tot overgave te dwingen Het beleg dat op 8 september 1575 was begonnen zou in totaal bijna een jaar duren. De voedselvoorraden raakten, zonder nieuwe aanvoer, na verloop van tijd op. De honger in de stad werd een groot probleem.
             
^{afb 3 Philips II                                       afb 4 Willem van Oranje                   afb 5 Petruskerk te Woerden}

Geschenk uit de hemel
Wanneer als bij toverslag zowel in de Rijn als in de stadsgrachten een enorme hoeveelheid vis (voornamelijk snoek) wordt aangetroffen spreekt men van een wonder. De bevolking wordt op deze manier van de hongerdood gered. De vissen laten zich als voedselbron bovendien opvallend gemakkelijk vangen. De vergelijking met het (in die tijd) algemeen bekende verhaal uit de Bijbel (uit het oude testament) werd vervolgens snel gemaakt. Men sprak van de wonderbaarlijke spijziging en door God gezonden vissen.

Een herinnering
In de Petruskerk te Woerden zijn gebrandschilderde ramen te zien. In het onderste deel van één van hen is een levendige visvangst afgebeeld uit de tijd dat Oude Rijn nog door de stad stroomde. Op een tweede raam is de belegering van de stad afgebeeld. De beide ramen zijn voorzien van de jaartallen 1575 en 1576. Het gaat hier klaarblijkelijk om gebeurtenissen die plaatsvonden tijdens de tachtigjarige oorlog (1568 – 1648). Gedurende dit beleg zou zich een wonder hebben voltrokken dat later de geschiedenis is ingegaan als “Het wonder van Woerden”.

    
^{afb 6 glas in loodraam Petruskerk                                      afb 7 snoek}

Extra informatie
De ramen in de Petruskerk zijn nog niet zo heel oud. De opdrachtbevestiging dateert namelijk uit de jaren dertig van de 20ste eeuw. Ze werden vervaardigd door dhr. H.N. van Reenen.

Uit oude documenten is gebleken dat dit werk destijds circa 1000 gulden (2200 euro) heeft gekost. De kerk heeft het vermoedelijk betaald uit de opbrengsten van het verjaardag busje van de meisjesvereniging: “Bid en werk”.

Naar aanleiding van deze bijzondere gebeurtenis heeft C. van den End een boek geschreven getiteld: Het Wonder van Woerden.

Deze uitgave is te koop bij boekhandel De Hoeksteen, Havenstraat 17 te Woerden.

In de kerk is een uitgave voor kinderen beschikbaar van N. Overkamp.

Professor B. Huisman heeft als visserijbioloog onderzoek gedaan naar de wonderbaarlijke visvangst en is er in geslaagd het mysterie te ontrafelen.

Desondanks is het verhaal nog steeds mooi genoeg om tot onze verbeelding te spreken.

^{Auteursrechten: de afbeeldingen in het verhaal zijn afkomstig uit het publieke domein, tekst © G.J.T. de Wrede.}

^{De afbeelding van het ontwerp van de rotonde en foto onder zijn van ontwerpster (tuinarchitect) Angela Warmerdam en van de uitvoerder Hoveniers v.d. Aar}