try-out; Bram van der Vlugt & Nettie Blanken

Op zaterdag 29 september 20.15 uur in Het Klooster. De voorstelling "Vasalis"begint om 20.15 uur. De eerdere concertvertellingen van Van der Vlugt & Co waren autobiografisch, maar dit seizoen leggen ze zich toe op het verwezenlijken van een droom van Nettie Blanken. Nettie Blanken en Bram van der Vlugt spelen zowel Vasalis als belangrijke tegenkrachten in het leven van deze populaire dichteres.

Ooit werd Nettie Blanken verliefd op het werk van Vasalis, één van de meest geliefde dichters van ons land en winnares van onder meer de Constantijn Huygensprijs en de P.C. Hooftprijs. Als psychiater, maar vooral als mens, kende zij onze zielenroerselen als de beste en haar poëzie leent zich bij uitstek om op muziek gezet te worden. Behalve haar gedichten spelen ook haar eigen worstelingen met het leven en met het schrijven een grote rol.

Janine Brogt, bekend van haar inventieve boekbewerkingen als Liefde Levenslang en Twee Vrouwen, schreef het script. Rasacteurs Bram van der Vlugt en Nettie Blanken zorgen voor het theatrale vuurwerk, begeleid door Floris van der Vlugt – zoon van – met zelf gecomponeerde muziek.

Kaartverkoop
Kaarten kopen voor Vasalis van Van der Vlugt & Co kan 24/7 op de website Kloosterwoerden.nl, telefonisch via 0348 - 42 30 66 of persoonlijk aan de kassa.

De kassa is open van maandag t/m vrijdag van 9.00 -17.00 uur en een uur voor aanvang van de voorstelling.

Over Vasalis

Ook al telt haar oeuvre slechts vier bundels, M. Vasalis (1909-1998) is één van de meest gelezen dichters uit de Nederlandse literatuur. En één van de meest geciteerde, zie de troostrijke regels in rouwadvertenties (‘Niet het snijden doet zo'n pijn, maar het afgesneden zijn’). Maar wie gaat er eigenlijk schuil achter dit pseudoniem van de publiciteitsschuwe dichteres en psychiater Margaretha Droogleever Fortuyn-Leenmans? Actrice Nettie Blanken maakt daar een originele voorstelling over met niemand minder dan acteur Bram van der Vlugt en zijn zoon Floris. Vasalis, Altijd Vandaag wordt geen voordrachtavond, wel muzikaal theater met humor. Want Vasalis (‘Kiek’ voor intimi) bleek in weerwil van haar kluizenaarsimago een levendig en grappig mens.

Door Annette Embrechts

Actrice Nettie Blanken (71) droomt er al jaren van een voorstelling te maken over leven en werk van dichter/psychiater M. Vasalis. In haar met boeken gevulde appartement in Amsterdam liggen naast de vuistdikke biografie van Maaike Meijer, alle gedichtenbundels van Vasalis uitgestald op tafel. In één bundeltje staat nog Nettie’s meisjeshandschrift: ‘Ik raakte al op mijn zestiende verslingerd aan het werk van Vasalis, door het enthousiasme van mijn lerares Nederlands.’

Bij het openslaan van Vergezichten en gezichten (1954) valt een vergeeld krantenknipsel op de grond. ‘Ik ben mateloos gefascineerd door de manier waarop Vasalis verzoening zocht tussen wanhoop en geluk, tussen vreugde en verdriet en tussen individuele vrijheid en maatschappelijke gebondenheid. Die paradoxen verwoordt ze zo prachtig en gevoelig. Ze zet je op een slimme manier aan het denken. En het grijpt mij naar de strot.’

Dat Vasalis maar vier bundels op haar naam heeft staan, blijft ook voor Nettie een raadsel. ‘Waarom is ze na die eerste uitgaven wel blijven schrijven maar heeft ze ondanks aandringen van haar uitgever nooit meer iets willen publiceren?’ vraagt de veelzijdige en gelauwerde (Colombina 1982) actrice zich af. ‘Durfde ze niet meer omdat haar werk door sommige dichters en schrijvers ‘familiegeslijm’ en ‘vreetkopij’ werd genoemd? Wilde ze niet meer? Of was ze niet tevreden?’

Over dat alles maakt Nettie samen met de meermaals bekroonde acteur Bram van der Vlugt (84) en componist/saxofonist Floris van der Vlugt (37, zoon van) de voorstelling Vasalis, Altijd Vandaag, dit najaar te zien in 35 steden. Gerardjan Rijnders regisseert de nieuwe tekst van Janine Brogt, waarin wordt gespeeld met haar rijke biografie, haar kluizenaarsimago, haar krachtige taalspel en haar rake gevoel voor humor. Ook de begrippen tijd en theater komen aan bod. En er worden gedichten aangehaald: ‘Ik droomde dat ik langzaam leefde… langzamer dan de oudste steen.’, zo citeert Bram met zijn warme dictie de intro van het gedicht Tijd.

Bram, die afgelopen seizoen met Nettie schitterde in Mooi weer vandaag, ook uitgebracht door Hummelinck Stuurman, was direct te porren voor een muzikale voorstelling over leven en werk van Vasalis. Het idee sluit aan bij het kleine, gestaag groeiende oeuvre van Van der Vlugt & Co, een muzikaal verbond met liefde voor verhalen, tussen vader Bram en zoon Floris, waaraan ook geregeld dochter/zus Hester op viool meedoet en vriend Lucas Dols op contrabas. Ze noemen zich concertvertellers. Eerder toerden Van der Vlugt & Co door Nederland met De Drievingerige Luiaard (2016) en Met Andere Oogen (2017) - voorstellingen vol persoonlijke herinneringen, uit het verholen verleden van de familie Van der Vlugt, omlijst door muziek gecomponeerd door Floris.
Voor Vasalis, Altijd Vandaag laat deze creatieve componist en jazzsaxofonist zich inspireren door een rijk instrumentarium, van basklarinet tot percussie en van xylofoon tot synthesizer. Iedere avond creëert hij live een nieuwe soundscape. ‘Voor mij gaat haar poëzie over ook over het verstrijken van tijd en het vastleggen van het juiste moment, voordat het weg is. De gang van alledag wordt dan even stilgezet. Zoals vandaag vanzelf gisteren wordt, maar eigenlijk ook altijd vandaag is. Die melancholie blaas ik leven in met melodische en sferische muziek.’

Er is geen einde en geen begin
aan deze tocht, geen toekomst, geen verleden,
alleen dit wonderlijk gespleten lange heden.

(uit Afsluitdijk (1940), van Vasalis, geciteerd in de voorstelling)

Bram, grijzend: ‘Heel fijn dat Floris naast twee oude knarren een jong element vertolkt. Je kunt natuurlijk ook een lezing geven als je deze mevrouw wilt leren kennen. Dat ze getrouwd was, moeder van drie kinderen en dat ze ook nog één dood kind te betreuren had. Maar omdat ze zich zo met mist heeft omringd, en door sommigen tot bijna-heilige is uitgeroepen en door anderen is afgekraakt, is het veel leuker te spelen met de werkelijkheid. Wat is echt, wat is fictie? Dat is bij uitstek het domein van het theater en dat heeft Janine fraai gevangen in deze tekst. Janine kreeg ook toegang tot niet gepubliceerde brieven.’ En, voegt hij toe, ‘niets is leuker dan op het podium met deze taal bezig te zijn.’

Prijzen

Vasalis won twee belangrijke prijzen voor haar hele oeuvre, de Constantijn Huygensprijs in 1974 en de P.C. Hooft-prijs in 1982. Toch is ze ook aangevallen door collega’s en literatuurcritici. Nettie: ‘Dat moet haar verschrikkelijk hebben geraakt. Daar hebben we het ook over. Maar zonder namen te noemen. Ging ze daarom aan zichzelf twijfelen?’ Bram: ‘Ik ken een aantal mensen die haar goed kenden. Die zeggen dat Kiek, zoals ze in de familie werd genoemd, een levendig en grappig mens was. Fascinerend dat zo’n vrouw, die notabene als psychiater zo veel mensen heeft geholpen, dan toch zo’n worsteling met het leven en het schrijven heeft gehad. Dat heb ik nooit geweten.’