Oktober: maand van de geschiedenis

Het thema voor 2018 is "Opstand". Ook in Woerden zijn tal van geschiedenis activiteiten (zie agenda en elders op de site). Maar de expositie, en crowdfunding voor restauratie, van het schilderij "Het beleg van Woerden in ons Stadsmuseum verdient bijzondere aandacht. Maar waar gaat dat schilderij over? En wat zien we eigenlijk? George de Wrede zocht het voor u uit.

WOERDENS BELEG ANNO 1575

Wat is er te zien?
Binnen de houten lijst van de schildering zie je vanuit een soort vogelvluchtperspectief land, lucht, water, bebouwing, mensen en dieren. Zowel op de lijst als in het beeldvlak staat tekst. Dit is het schilderij van een onbekende kunstenaar dat als titel “Het beleg van Woerden” kreeg.

De stad wordt, tijdens de 80 jarige oorlog (1568 – 1648), belegerd door Spaanse troepen. Zelfs de acties van soldaten zijn voor ons navolgbaar. Op de vijandelijke schansen, die de stad omsingeld houden, wapperen witte vlaggen met een rood diagonaal kruis. Boven de stadsmuren van Woerden steekt de Petruskerk boven alles uit.

Materiaal en techniek
Qua kleur overheersen de groene en blauwe tinten. Licht en schaduw zorgen voor kleurnuances. Tijdens zijn werkproces heeft de schilder gebruik gemaakt van verschillende beeldelementen. In de compositie benadrukt hij vooral zaken als richting, vlak en (kleur) toon. De schildering werd op een zestal samengevoegde houten paneeltjes gemaakt. Door de latere restauraties is het lastig om iets over zijn schildertechniek te vertellen. Immers, wat is nog origineel en wat is later toegevoegd? Je kunt zien dat hij als ‘verteller’ van een ‘beeldverhaal’ vrij gedetailleerd te werk is gegaan. Perspectivisch gezien is de voorstelling niet correct. Maar de perspectiefleer was in die dagen in onze streken ook nog niet algemeen bekend. De toegevoegde plaatsnamen dienden vooral om de voorstelling te verduidelijken.

Historische betekenis
Kijkend vanuit het vakgebied van de (kunst) historicus weten wij het volgende. De tachtigjarige oorlog is al sinds 1568 gaande.

In 1572 had Woerden de kant van Willem van Oranje gekozen.

Pas in 1575 krijgt echter ook de Hollands-Utrechtse grensstreek te maken met krijgsgewoel.

Nadat omliggende steden als Oudewater en Schoonhoven hardhandig weer onder de katholieke heerschappij van de Spaanse koning Philips II waren teruggebracht, wordt daarna Woerden belegerd.

Het beleg dat op 8 september 1575 was begonnen zou bijna een jaar duren. Dat Godsdienst binnen de vrijheidsstrijd een grote rol speelde blijkt wel uit de tekst op de lijst.

Deze verwijst naar een psalm waarin wordt vermeld dat als de Heer de stad niet bewaakt de wachter vergeefs zijn ronde doet. Het vele water rond de stad is het gevolg van inundatie. Dit is het opzettelijk onder water zetten van een gebied om de vijand te hinderen.

Toelichting
Dit schilderij staat voor een gebeurtenis uit onze Vaderlandse geschiedenis. Tegelijkertijd heeft het qua sfeer onmiskenbaar de uitstraling van het Groene Hart. Immers, de schilder koos kleuren die duidelijk geïnspireerd zijn op het kleurenpalet van water, weilanden, en wolkenluchten. Het zou mij niet verbazen als het wisselend licht, veroorzaakt door het samenspel van zon en wind, hem stiekem veel meer heeft aangesproken dan het krijgsgeweld.

Door G.J.T. de Wrede

^{Beeldrechten: De gebruikte afbeeldingen zijn afkomstig uit het publieke domein en/of behoren toe aan de vaste collectie van Stadsmuseum Woerden}

Crowdfundingsactie voor restauratie

De maand van de geschiedenis is een goede aanleiding om dit bijzondere schilderij toch te tonen èn tegelijkertijd geld in te zamelen voor de restauratie. 

Twee restauratoren hebben het schilderij onderzocht en elk een inschatting gemaakt van de benodigde maatregelen om het werk te restaureren.

Inmiddels is duidelijk dat hier honderden uren (vak-)werk in gaat zitten!

De schatting is dat zeker € 26.000,- nodig is om die opdracht te kunnen geven. Dat gaat het budget van het museum behoorlijk te boven.

Daarom een actie i.s.m.  crowdfundingsplatform 'Voordekunst.nl'. Zeker met het oog op het naderende jubileumjaar 2022 (650 jaar stadsrecht) zou het fantastisch zijn als dit werk binnenkort weer toonbaar is voor toekomstige generaties.

Komen kijken kan!

Het schilderij is in het Stadsmuseum te zien van 2 tot en met 31 oktober.

Tijdens die vier weken worden er diverse activiteiten georganiseerd rondom het schilderij en het thema Verzet in Woerden in het algemeen.