Primavera! Nederlandse kunstenaars in Italië

za 17 maart 2018 t/m zo 15 juli 2018

Wat hebben Herman van Swanevelt (1603-1655) en Leo Gestel (1881-1941) met elkaar gemeen? Behalve dat beide kunstenaars in Woerden geboren zijn, deelden zij een liefde voor het Italiaanse landschap. In de tentoonstelling Primavera, Nederlandse kunstenaars in Italië, is werk van beide kunstenaars te zien, naast dat van tijdgenoten zoals Matthias Withoos, Casper van Wittel, Pieter van Bloemen, Isaac Israels, Hendrik Jan Wolter, Willem van den Berg en vele anderen, die allen geïnspireerd raakten door oude steden, sfeervolle kusten of glooiende landschappen in Italië.

Reizen naar Italië
In hun passie voor het land stonden deze kunstenaars niet alleen. Italië vormt al eeuwenlang een belangrijke bron van inspiratie voor kunstenaars uit heel Europa. Zij bestudeerden er de resten van de klassieke oudheid en leerden van de kunstwerken van renaissancemeesters als Raphaël en Leonardo da Vinci. Ook de schoonheid van het Italiaanse landschap trok hun aandacht. Herman van Swanevelt woonde van 1629 tot 1641 in Rome, waar hij furore maakte met zijn lommerrijke landschappen. Een deel van deze schilderijen bevindt zich inmiddels in grote museale collecties over de hele wereld. In Primavera is een Italiaans landschap te zien dat Stadsmuseum Woerden in haar eigen collectie heeft. Daarnaast zijn vele prachtige gravures te zien die Van Swanevelt in Italië maakte.

Leren van de ‘ware kunst’
De speciale band tussen West-Europese kunstenaars en Italië gaat terug tot in de 16de eeuw. Dan trekken de eerste schilders uit de noordelijke streken naar het zuiden om de klassieke oudheid te bestuderen. Niet voor niets grenst deze periode aan de renaissance, de wedergeboorte van de liefde voor de oude Grieken en Romeinen. Rome is de meest populaire bestemming. Immers, nergens zijn zoveel antieke ruïnes en beeldhouwwerken te vinden als in de eeuwige stad. In Primavera zijn onder meer schilderijen van Matthias Withoos te zien, die het landschap rond Rome tot in de kleinste details weergaf. Later specialiseerde zijn leerling Casper van Wittel (1653-1736) zich in gezichten op Rome en Venetië, de zogenaamde ‘vedute’. Hij had er zoveel succes mee dat hij niet meer naar Nederland terugkeerde en tot op de dag van vandaag een beroemd kunstenaar is in Italië.

Schilderachtig Positano
In 1924, driehonderd jaar na Swanevelt, trok Leo Gestel met zijn vrouw en een aantal schildersvrienden door Italië. Hij verbleef op Sicilië, maar was ook geruime tijd aan de Amalfikust, waar hij prachtige tekeningen van Positano maakte. Het stadje is tegen de rotsachtige kust gebouwd en op bijna alle werken is te zien hoe kronkelige straatjes met trappen omhoog en omlaag lopen. Anders dan veel andere kunstenaars, lijkt Gestel niet zozeer gefascineerd door het Italiaanse licht als wel door de contouren van steden en het contrast tussen de witte huizen en beschaduwde stegen. Vergeleken met de schilderijen die hij tien jaar eerder op Mallorca maakte, doen de Italiaanse werken donker en plechtig aan. In de tentoonstelling Primavera is te zien hoe iedere kunstenaar - in de 17e of begin 20ste eeuw - eigen accenten legt en een ander aspect van het land belicht.